ترتیب نزول سورچینش سوره‌های قرآن به ترتیب نزول را ترتیب نزول سور گویند. ۱ - اختلاف بین مفسرانبین قرآن پژوهان و مفسران درباره ترتیب نزول سوره‌های قرآن اختلاف است. ۲ - چگونگی اصمینانروایات نقل شده در این باره، سند تامی ندارند و برخی نیز مقطوعه‌اند؛ ولی در مجموع، همگونی روایات و انطباق نسبتا زیاد این ترتیب با حوادث تاریخی دوران مکه و مدینه می‌تواند موجبات اطمینان را فراهم آورد. ۳ - از حمله موارد نقلیکی از این موارد نقل، در مقدمه کتاب المبانی - از نویسنده‌ای بزرگ، اما ناشناخته در مراکش که در سال ۴۲۵ ق نگارش تفسیر خود را آغاز کرده - ثبت شده است. سند روایت چنین است: «قالوا اخبرنا ابراهیم بن یوسف قال حدثنا عمر بن هارون عن عثمان بن عطاء عن ابیه عن ابن عباس». ۴ - قول طبرسیامین الاسلام طبرسی نیز همان ترتیب را در مجمع البیان نقل کرده است. سند وی از عمر بن هارون با سند فوق مشترک است و گویا همان روایت بالا را نقل کرده است. متن روایت منقول وی نیز تفاوتی ندارد. آن چه در البرهان زرکشی و الاتقان سیوطی نیز نقل شده است، گرچه سندهای دیگری نیز دارد، اما با ترتیب بالا تفاوت اساسی ندارد. ۵ - ترتیب نزولنام سوره: ترتیب فعلی سوره: ۱: علق: ۹۶ ۲: ن والقلم: ۶۸ ۳: مزمل: ۷۳ ۴: مدثر: ۷۴ ۵: فاتحه: ۱ ۶: مسد: ۱۱۱ ۷: تکویر: ۸ ۸: اعلی: ۸۷ ۹: لیل: ۹۲ ۱۰: فجر: ۸۹ ۱۱: ضحی: ۹۳ ۱۲: انشراح: ۹۴ ۱۳: عصر: ۱۰۳ ۱۴: عادیات: ۱۰۰ ۱۵: کوثر: ۱۰۸ ۱۶: تکاثر: ۱۰۲ ۱۷: ماعون: ۱۰۷ ۱۸: کافرون: ۱۰۹ ۱۹: فیل: ۱۰۵ ۲۰: فلق: ۱۱۳ ۲۱: ناس: ۱۱۴ ۲۲: اخلاص: ۱۱۲ ۲۳: نجم: ۵۳ ۲۴: عبس: ۸۰ ۲۵: قدر: ۹۷ ۲۶: شمس: ۹۱ ۲۷: بروج: ۸۵ ۲۸: تین: ۹۵ ۲۹: قریش: ۱۰۶ ۳۰: قارعه: ۱۰۱ ۳۱: قیامت: ۷۵ ۳۲: همزه: ۱۰۴ ۳۳: مرسلات: ۷۷ ۳۴: ق: ۵۰ ۳۵: بلد: ۹۰ ۳۶: طارق: ۸۶ ۳۷: قمر: ۵۴ ۳۸: ص: ۲۸ ۳۹: اعراف: ۷ ۴۰: جن: ۷۲ ۴۱: یس: ۳۶ ۴۲: فرقان: ۲۵ ۴۳: ملائکه: ۳۵ ۴۴: مریم : ۱۹ ۴۵: طه : ۲۰ ۴۶: واقعه: ۵۶ ۴۷: شعراء: ۲۶ ۴۸: نمل: ۲۷ ۴۹: قصص: ۲۸ ۵۰: اسری: ۱۷ ۵۱: یونس: ۱۰ ۵۲: هود: ۱۱ ۵۳: یوسف: ۱۲ ۵۴: حجر: ۱۵ ۵۵: انعام: ۶ ۵۶: صافات: ۳۷ ۵۷: لقمان: ۳۱ ۵۸: سبا: ۳۴ ۵۹: زمر: ۳۹ ۶۰: مؤمن: ۴۰ ۶۱: فصلت: ۴۱ ۶۲: شوری: ۴۲ ۶۳: زخرف: ۴۳ ۶۴: دخان : ۴۴ ۶۵: جاثیه: ۴۵ ۶۶: احقاف: ۴۶ ۶۷: ذاریات: ۵۱ ۶۸: غاشیه: ۸۸ ۶۹: کهف: ۱۸ ۷۰: نحل: ۱۶ ۷۱: نوح: ۷۱ ۷۲: ابراهیم: ۱۴ ۷۳: انبیاء: ۲۱ ۷۴: مؤمنون: ۲۳ ۷۵: سجده : ۳۲ ۷۶: طور: ۵۲ ۷۷: ملک: ۶۷ ۷۸: حاقه: ۶۹ ۷۹: معارج: ۷۰ ۸۰: نبا: ۷۸ ۸۱: نازعات: ۷۹ ۸۲: انفطار: ۸۲ ۸۳: انشقاق: ۸۴ ۸۴: روم: ۳۰ ۸۵: عنکبوت: ۲۹ ۸۶: مطففین: ۸۳ ۸۷: بقره: ۲ ۸۸: انفال: ۸ ۸۹: آل عمران: ۹۰: احزاب: ۳۳ ۹۱: ممتحنه: ۶۰ ۹۲: نساء: ۴ ۹۳: زلزله: ۹۹ ۹۴: حدید: ۵۷ ۹۵: محمد: ۴۷ ۹۶: رعد: ۱۳ ۹۷: رحمن: ۵۵ ۹۸: انسان: ۷۶ ۹۹: طلاق: ۶۵ ۱۰۰: بینه: ۹۸ ۱۰۱: حشر: ۵۹ ۱۰۲: نور: ۲۴ ۱۰۳: حج: ۲۲ ۱۰۴: منافقون: ۶۳ ۱۰۵: مجادله: ۵۸ ۱۰۶: حجرات: ۴۹ ۱۰۷: تحریم: ۶۶ ۱۰۸: تغابن: ۶۴ ۱۰۹: صف: ۶۱ ۱۱۰: جمعه: ۶۲ ۱۱۱: فتح: ۴۸ ۱۱۲: مائده: ۵ ۱۱۳: توبه: ۹ ۱۱۴: نصر: ۱۱۰ ۶ - تاریخ نزول قرآنابراهیم بن عمر بقاعی صاحب کتاب نظم الدرر و تناسق الآیات و السور و همچنین عمر بن محمد بن عبدالکافی-صاحب کتابی در زمینه قرآن که در قرن پنجم هجری تالیف کرده است- تاریخ نزول سوره‌های قرآن در مکه و مدینه را بدین صورت نقل کرده‌اند: ۶.۱ - سوره‌های مکی بر اساس شماره۹۶، ۶۸، ۷۳، ۷۴، ۱۱۱، ۸۱، ۸۷، ۹۲، ۸۹، ۹۳، ۹۴، ۱۰۳، ۱۰۰، ۱۰۸، ۱۰۲، ۱۰۷، ۱۰۹، ۱۰۵، ۱۱۳، ۱۱۴، ۱۱۲، ۵۳، ۸۰، ۹۷، ۹۱، ۸۵، ۹۵، ۱۰۶، ۱۰۱، ۷۵، ۱۰۴، ۷۷، ۵۰، ۹۰، ۸۶، ۵۴، ۳۸، ۷، ۷۲، ۳۶، ۲۵، ۳۵، ۱۹، ۲۰، ۵۶، ۲۶، ۲۷، ۲۸، ۱۷، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۵، ۶، ۳۷، ۳۱، ۳۴، ۳۹، ۴۰، ۴۱، ۴۲، ۴۳، ۴۴، ۴۵، ۴۶، ۵۱، ۸۸، ۱۸، ۱۶، ۷۱، ۱۴، ۲۱، ۲۳، ۳۲، ۵۲، ۶۷، ۶۹، ۷۰، ۷۸، ۷۹، ۸۲، ۸۴، ۳۰، ۲۹، ۸۳. ۶.۲ - سوره‌های مدنی۲، ۸، ۳، ۳۳، ۶۰، ۴، ۹۹، ۵۷، ۴۷، ۱۳، ۵۵، ۷۶، ۶۵، ۹۸، ۵۹، ۱۱۰، ۲۴، ۲۲، ۶۳، ۵۸، ۴۹، ۶۶، ۶۲، ۶۴، ۶۱، ۴۸، ۵، ۹. ۷ - اختلاف در سور مکیبر این اساس، تعداد سوره‌های مکی ۸۶، و سوره‌های مدنی، بالغ بر ۲۸ سوره می‌شود، لیکن این عدد مورد اتفاق همه قرآن پژوهان نیست و به طور کلی در مکی و یا مدنی بودن بیش از سی سوره اختلاف هست. [۵]
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ج۱، ص۹۷-۹۹.
[۶]
رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۶۰۹-۶۱۲.
[۷]
جمعی از محققان، مجله پژوهشهای قرآنی، ج۳، ص۲۰۱-۲۰۲.
۸ - عناوین مرتبطترتیب سور مکی؛ ترتیب سور مدنی. ۹ - پانویس
۱۰ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «ترتیب نزول سور». |